Het nieuwe schooljaar is weer begonnen! Je voelt waarschijnlijk de energie flink stromen, je hebt vast al plannen gemaakt wat je komende weken wilt doen. Misschien heb je ook al nagedacht over wat je dit jaar wilt bereiken, wat je hoopt dat deze groep gaat brengen. Merk je daarbij enige spanning of rusteloosheid? Je vraagt je misschien af of het je gaat lukken om een fijne sfeer in de groep te krijgen. Je ziet graag dat ieder kind zich op zijn plek voelt en het leren met open blik tegemoet treedt.

Merk je ook dat je nieuwsgierig bent naar je leerlingen, naar de nieuwe groep?  Hou dat vast! Met een blik van nieuwsgierigheid ontvang je je groep. Laat even los wat je allemaal hebt bedacht, wat je wilt of moet, en ga het contact aan met jouw leerlingen. Want vanaf moment één dat de kinderen de klas inkomen, ontmoeten zij elkaar en ontmoeten ze jou. Precies daar ligt de basis voor de rest van het schooljaar. Het proces van groepsvorming is begonnen.

In de eerste fase gaat het om elkaar leren kennen. Iedereen gaat op zoek naar raakvlakken met elkaar, wil erbij horen en zijn plekje in de groep vinden. Plan daarom ontmoetingsactiviteiten in. De behoefte van alle kinderen is om te weten wie wie is, met wie zij prettig contact kunnen hebben, fijn kunnen spelen, kletsen en dingen ondernemen. Ze zijn op zoek naar: ‘wie ben ik, wie ben jij, wie zijn wij’?

Door erbij te mogen horen en vertrouwd te raken met elkaar, ontstaat een gevoel van veiligheid. Iedere leerling ervaart veiligheid ook vanuit duidelijkheid over de gang van zaken in de klas. Het leren hoeft nog niet centraal te staan. Wel willen de leerlingen kennismaken met de nieuwe boeken, materialen, hoeken, spelletjes en manieren van werken. Ze hebben behoefte te weten hoe zij met elkaar en de omgeving om horen te gaan. Als leerkracht heb je daar ideeën over, maar ook leerlingen kunnen vaak goed vertellen wat ze fijn vinden. Iedereen is verantwoordelijk voor de groep. Stel samen met de groep regels op.

Wij willen een klas zijn die…

En daarna is het oefenen en met elkaar aan de slag. Hoe maak je vrienden, hoe speel je fijn samen, hoe werk je goed samen, hoe los je problemen op, hoe ruim je netjes op? Durf te kijken! Nu gebeurt er namelijk vanalles in de groep. Wat voor gedrag past bij de gemaakte afspraken en wat niet? De kinderen proberen het met elkaar uit. Benoem wat je waardeert : “zie je hoe zij samen overleggen wie begint met het voorlezen van de dicteewoorden?” Ga in gesprek daar waar grenzen worden overgegaan of conflicten ontstaan. “Jullie konden het niet eens worden met elkaar en werden boos.” In deze weken bepalen ze met elkaar wie welke rol in de groep krijgt, wie invloed heeft, wie volgt. Een heftige tijd! In contact met elkaar vindt iedere leerling zijn plek in de groep.

Sta open, durf te kijken en speel in op wat er in je groep gebeurt. Maak vanuit je nieuwsgierigheid contact met je leerlingen. Dan bouw je relatie op met elkaar en dat is dé basis om (samen) tot leren te komen. Dan kun je goed van start!

Wil je meer weten over het proces van groepsvorming en hoe je daar als leerkracht je rol in hebt? Meld je dan aan voor de cursus groepsvorming.

Hieronder een aantal suggesties voor de eerste weken van het schooljaar:

• Doosje vullen met persoonlijke dingen en vertellen over jezelf 
• Smoelenboek, muurkrant, vlaggenlijn  maken met informatie van iedere leerling
• Kennismakingsspelletjes zoals een ik-zoek-iemand-die…-bingo: 5 namen op een rij of in een kolom is bingo! variant 2
• Per klassenregel (3 tot 5) voorbeelden van gedrag op een a4-tje opschrijven

Opdrachten waarbij leerlingen op elkaar moet aansluiten, naar elkaar moeten luisteren of een gezamenlijk doel nastreven werken verbindend:

• Samen een verhaal verzinnen (+/- 4 kinderen), om de beurt een zin.
• Een drama-oefening: spiegelen
• Samenwerkingsspelen in de gymzaal. Bijvoorbeeld het lakenspel: de groep staat op een laken. De spelers werken samen zodat ze er in slagen als groep het laken om te draaien zonder dat iemand de grond raakt.
• Het spel ‘wie is het?’ maken van de klas.